Ο Αόρατος πόλεμος ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ(ΚΕΦ.ΛΣΤ')

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΛΣΤ΄  Μέ ποιά μέσα αποκτούνται οι αρετές και Πως πρέπει να κυβερνούμαστε για να εξασκούμαστε κάποιον καιρό σε μία μόνο.

Γιά την απόκτησι των αρετών, χρειάζεται να υπάρχη μία ψυχή γενναία και μεγάλη και μία θέλησις, όχι ασθενής και απαλή, αλλά αποφαστική και δυνατή, με σίγουρη προϋπόθεσι, ότι έχουμε να περάσουμε μέσα από πολλά αντίθετα και σκληρά και ακόμη, πρέπει να έχουμε και κλίσι ξεχωριστή και αγάπη προς αυτές· αυτήν την οποία μπορούμε να αποκτήσουμε, αν συλλογιζώμασυτε, πόσο οι αρετές αυτές αρέσουν στο Θεό και πόσο είναι ευγενείς και εξαιρετικές από μόνες τους και πόσο μας είναι ωφέλιμες και αναγκαίες. Επειδή, κάθε μας τελειότητα και προκοπή, από αυτές έχει και την αρχή και το τέλος.

Οπότε, κάθε πρωί, ας παίρνονται δραστικές προθέσεις και αποφάσεις από μας, για να γυμναζώμαστε σε όσα αίτια της αρετής, πιθανώς, μπορούν να συμβούν εκείνη την ημέρα· το βράδυ, πρέπει να εξετάζουε, αν τα χρησιμοποιήσαμε καλά· και το άλλο πρωί, να ανανεώνουμε πάλι τις ίδιες αποφάσεις και επιθυμίες πιο ζωντανά και μάλιστα, για να ασκούμαστε στην απόκτησι της αρετής εκείνης, που έχουμε τότε στα χέρια μας. Παρόμοια και τα παραδείγματα των αγίων και οι προσευχές μας και οι μελέτες της ζωής και του Πάθους του Χριστού, όλα αυτά, που είναι τόσο αναγκαία σε κάθε πνευματική άσκησι των αρετών, ας γίνωνται κυρίως για εκείνη την αρετή, στην οποία τότε θέλουμε να γυμναστούμε· αλλά και όσες αφορμές και αιτίες συναντήσουμε εκείνη την ημέρα, και αν είναι διαφορετικές μεταξύ τους, όμως όλες πρέπει να τις μεταχειριζώμαστε, όσο το δυνατόν, στην απόκτησι της αρετής εκείνης, που επιθυμούμε (βλέπε στο μ΄ κεφάλαιο).

Κατά αυτό τον τρόπο δεν πρέπει να φροντίζουμε, στο να συνηθίσουμε να κάνουμε τις ενάρετες πράξεις, εσωτερικές και εξωτερικές, και με τόση πολλή προθυμία και ευκολία, με όση προθυμία και ευκολία κάναμε πριν και τις αντίθετες κακίες τους ή καλύτερα, με όση ευκολία γίνονται και οι φυσικές επιθυμίες της καρδιάς μας· με άλλα λόγια τόση συνήθεια πρέπει να αποκτήσουμε στις αρετές, που να μας γίνωνται σαν φυσικές. Και όσο μεγαλύτερες δυσκολίες συναντάμε σ αυτές (όπως είπαμε παραπάνω), τόσο οι δυσκολίες αυτές, γρηγορώτερα και βαθύτερα, θα βάλουν και θα φυτέψουν την καλή συνήθεια στην ψυχή μας.

Τα κατάλληλα ρητά της θείας Γραφής, όταν λέγωνται από μας, με την φωνή ή και με τον νού, έχουν θαυμαστή δύναμι, για να βοηθήσουν στην εκγύμνασι της ζητούμενης αρετής· γιατί λέγει ο Σολομών· «Τι θα τηρήσης, τέκνο; Τα λόγια του Θεού» (Παρ. 31,2). Γι αυτό, ας έχουμε πρόχειρα πολλά ρητά για την αρετή που εξασκούμαστε, τα οποία ας γίνωνται πράξι και ας λέγωνται όλη την ημέρα και μάλιστα, όταν τύχη το αντίθετο πάθος της αρετής εκείνης να μας πολεμήσει.

Γιά παράδειγμα· αν ασχολούμαστε με την απόκτησι της υπομονής, μπορούμε να πούμε τα παρακάτω ρητά και άλλα παρόμοια· «Μακρόθυμος ανήρ, πολύς εν φρονήσει» (Παρ. 14,31). «Η υπομονή των φτωχών δεν θα εξαφανισθή» (Ψαλμ. 9,19). «Αλοίμονο σε όσους έχασαν την υπομονή» (Σειρ. 2,15). «Ο μακρόθυμος είναι ανώτερος από τον ισχυρό. Και όποιος συγκρατεί την οργή του, ανώτερος από εκείνον που κυριεύει μία πόλι» (Παρ. 10,32). «Μέ την υπομονή σας θα σώσετε τις ψυχές σας» (Λουκ. 21,19). «Μέ την υπομονή διανύουμε τον αγώνα που έχουμε μπροστά μας» (Εβρ. 12,1). «Να, καλοτυχίζουμε όσους δείχνουν υπομονή» (Ιάκωβος 5,11). «Μακάριος όποιος δέχεται με υπομονή τις δοκιμασίες» (Ιάκ. 1,12). «Η υπομονή σας πρέπει να κρατήση ως το τέλος» (Ιάκ. 1,4). «Έχετε ανάγκη από υπομονή» (Εβρ. 10,36). Ομοίως μπορούμε να πούμε και αυτές τις μικρές προσευχές· «Ω Θεέ μου, πότε θα οπλισθή η καρδία μου με το όχημα της υπομονής;» «Πότε θα περάσω κάθε δοκιμασία με αναπαυμένη καρδιά, για να δώσω χαρά στο Θεό μου;» «Ω πολυαγαπητές μου δοκιμασίες, που με κάνατε όμοιο με τον Κύριό μου Ιησού, που υπόφερε για μένα; Ω Ιησού, μόνη ζωή της ψυχής μου, άραγε θα ζήσω ποτέ εγώ αναπαυμένος μέσα στα χίλια βάσανα για τη δική σου δόξα;» «Μακάριος εγώ, αν και στο μέσο της φωτιάς των θλίψεων ανάψω από επιθυμία, να υποφέρω μεγαλύτερα βάσανα!»

Αυτές τις μικρές προσευχές θα χρησιμοποιήσουμε, για να προκόψουμε στις αρετές και άλλες ακόμη κατάλληλες για κάθε αρετή, που γυμναζόμαστε, όσες θα μας εμπνεύση το πνεύμα της ευλάβειας. Οι μικρές αυτές προσευχές αποκαλούνται ακοντιστικές και σαϊτευτικές, γιατί είναι σαν ακόντια, δηλαδή κοντάρια και βέλη που κονταρεύουν και σαϊτεύουν στον ουρανό και έχουν μεγάλη δύναμι για να μας ξεσηκώσουν στην αρετή και να φθάσουν ως τα αυτιά του Θεού, αν και συνοδεύωνται από δυό πράγματα, σαν από δυό φτερά· το ένα είναι, η αληθινή γνώσις της χαράς του Θεού μας, την οποία αυτός λαμβάνει για την εκγύμνασι, που εμείς κάνουμε στις αρετές, το άλλο είναι μία θερμή και διάπυρη επιθυμία, να τις αποκτήσουμε, για να αρέσουμε στην θεία του μεγαλειότητα (75).

 ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

75. Ο θείος και άγιος Αυγουστίνος, όχι μόνον ο ίδιος πολύ αγαπούσε να συνθέτη και να αναγινώσκη τις παρόμοιες ακοντιστικές προσευχές και σαϊτευτικές, αλλά και την πνευματική του θυγατέρα, την ευλαβή εκείνην Πρόβα, συμβούλευε να αναγινώσκη και να μελετά τις παρόμοιες προσευχές· μερικοί θέλουν και οι ερωτικές ευχές του αγίου αυτού να ονομάζωνται σαϊτευτικές.

 Απόδοση στη νέα Ελληνική: Ιερομόναχος Βενέδικτος
Έκδοση Συνοδείας Σπυρίδωνος Ιερομονάχου, Νέα Σκήτη, Άγιον Όρος